Eindverslag gebruikersonderzoek LOGO 3000 in 2014

De opbrengsten van het werken met LOGO 3000 en de gebruikerservaringen van leerkrachten, eindrapportage gebruikersonderzoek LOGO 3000; 2014; Nadia Kassem

Inleiding
LOGO 3000 is materiaal voor de onderbouw van het basisonderwijs, gericht op de woordenschatontwikkeling van peuters en kleuters. Het programma is ontwikkeld om peuters en kleuters de 3000 woorden van de Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters (de BAK) te laten verwerven voordat zij naar groep 3 gaan.

LOGO 3000 vormt tevens het basismateriaal voor het project ´het Ei van Columbus' waarbij ouders én hun kinderen samen interactief met de woorden in de weer gaan.

Om de opbrengsten van het werken met LOGO 3000 in kaart te brengen, heeft LOGO 3000 in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam een gebruikersonderzoek uitgevoerd onder leerkrachten die met LOGO 3000 werken. Het doel van het onderzoek is in kaart te brengen hoe leerkrachten de materialen van LOGO 3000 waarderen en wat de opbrengsten van het werken met LOGO 3000 zijn.

In het verslag worden de onderzoeksresultaten uiteengezet. Allereerst wordt ingegaan op de achtergronden van het onderzoek. Vervolgens worden de onderzoeksopzet en onderzoeksmethode besproken en worden de resultaten uiteengezet en weergegeven. Tot slot worden de conclusies en aanbevelingen besproken. Deze samenvatting is beperkt tot een korte achtergrond en de conclusies en aanbevelingen.

Achtergrond
LOGO 3000 is een hulpmiddel voor peuterleidsters en leerkrachten om de woordenschat van kinderen op een leuke en speelse manier uit te breiden. Het is geen methode, maar meer een ‘voorraadkamer’ die allerlei materiaal bevat dat door leerkrachten ingezet kan worden naast hun bestaande aanpak. LOGO 3000 is gebaseerd op de 3000 woorden van de BAK en gaat uit van de didactiek Met Woorden In De Weer.

De BAK
Het instituut ITTA van de Universiteit van Amsterdam heeft een lijst van woorden samengesteld in opdracht van de gemeente Amsterdam, die samen de basiswoordenschat vormen. De Basiswoordenlijst omvat alle woorden die kleuters moeten leren. Alle frequent voorkomende woorden (veel gebruikte onderbouwwoorden en veel gebruikte woorden uit voorleesboeken, maar ook de themawoorden van methoden (Piramide en Ik en Ko) staan opgenomen. De BAK is dus een verzameling van frequent gebruikte woorden die ieder kind moet kennen of leren in groep 1 en 2.

Met Woorden in de Weer
Het materiaal van LOGO 3000 is gebaseerd op de woordenschatdidactiek Met Woorden in de Weer (Van den Nulft & Verhallen, 2002). Deze didactiek richt zich op het verbeteren van leerkrachtvaardigheden betreffende het aanbieden van woorden om zodoende het woordenschatonderwijs op basisscholen te verbeteren. De leerkracht staat in deze aanpak centraal, omdat uit onderzoek is gebleken dat de kwaliteit van de leerkracht de meest bepalende succesfactor is voor onderwijskwaliteit en leerlingresultaten.

Een ander uitgangspunt van Met Woorden in de Weer is het principe dat kinderen enorm goede woordenschatleerders zijn. Kinderen beschikken over een geweldig woordleermechanisme en het onderwijs kan daarop inspelen. De klas is een ideale omgeving waarin kinderen een rijke woordenschat kan worden aangeboden en waar kinderen de hele dag door incidenteel en intentioneel nieuwe woorden oppikken (Verhallen, 2009).

LOGO 3000
Het materiaal van LOGO 3000 is uitgewerkt volgens het didactische model van de viertakt van Met Woorden in de Weer. Met het materiaal van LOGO 3000 kunnen leerkrachten alle drieduizend woorden van de BAK op een effectieve, speelse en gestructureerde manier aan bod laten komen.

In het materiaal is allereerst een onderscheid gemaakt tussen drie didactische benaderingen door middel van clusters, praatplaten en kalenderwoorden. Bijna alle woorden zijn hierbij op een logische manier samengebracht en worden in clusters aangeboden, zodat er gewerkt kan worden aan een goede netwerkopbouw bij de kinderen.

Conclusies en aanbevelingen
LOGO 3000 wordt door de meeste leerkrachten dagelijks ingezet. De meeste leerkrachten die dagelijks gebruikmaken van LOGO 3000, halen de door hun gestelde leerdoelen met betrekking tot het aantal aan te bieden woorden.

De materialen van LOGO 3000 worden over het algemeen positief geëvalueerd en er zijn volgens de leerkrachten meerdere leeropbrengsten zichtbaar:

• 93% van de leerkrachten merkt heel veel of veel dat de kinderen door LOGO 3000 plezier krijgen in het leren van woorden.
• 90% van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat de kinderen de aangeboden woorden passief kennen.
• 95% van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat de kinderen door het werken met LOGO 3000 meer woorden leren.
• 91 % van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat kinderen de woordbetekenissen van de aangeboden woorden beter begrijpen.
• 74% van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat kinderen door het werken met LOGO 3000 een woordkennisnetwerk opbouwen, waardoor nieuwe woorden makkelijker aanhaken.
• 73% van de leerkrachten van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat door het werken met LOGO 3000 de interactie verbetert.
• 74% van de leerkrachten geeft aan heel veel of veel te merken dat de kinderen de aangeboden woorden actief gaan gebruiken.

Als aanbeveling geldt dat een toetsinstrument ontwikkeld zou moeten worden. Er is namelijk door meerdere leerkrachten aangegeven dat er behoefte is aan materiaal om te toetsen om na te gaan of kinderen de aangeboden woorden kennen. Dit kwam ook in het gebruikersonderzoek van 2013 naar voren. Ook toen werd er door leerkrachten aangegeven dat er behoefte is aan een digitaal programma waarmee gecontroleerd kan worden of de kinderen de woordbetekenissen van de aangeboden woorden kunnen.

Aangezien er na het vorige gebruikersonderzoek een digitale component bij LOGO 3000 is ontwikkeld en deze reeds wordt ingezet om de aangeboden woorden te consolideren, geldt als aanbeveling om het digitale programma ook te gaan inzetten voor het controleren of de kinderen de aangeboden woorden kennen.

Als aanbeveling geldt verder om de ouderavonden en het materiaal voor de ouderavonden verder te evalueren en onder de aandacht te brengen. Aangezien het merendeel van de leerkrachten heeft aangegeven geen ouderavonden te organiseren, geldt als aanbeveling om verder te onderzoeken op welke manier het huidige materiaal verder onder de aandacht van de leerkrachten kan worden gebracht.

Lees hier het volledige onderzoek: Eindverslag gebruikersonderzoek LOGO 3000 2014

Opmerkingen:
Op basis van het eerste onderzoek in 2013 is er gekeken naar de mogelijkheden om een toetsinstrument te ontwikkelen. Deze is ondertussen ontwikkeld in de vorm van een toetsmodule, waarmee elke leerkracht een toets kan maken op basis van de aangeboden woordclusters en praatplaten en voor de gewenste periode.